Welkom bij het derde nummer. Terwijl ik dit schrijf is het congres net voorbij. U weet het, er hadden meer mensen kunnen zijn. Er waren ontegenzeggelijk dingen in de marketing fout gegaan. Het is niet anders. De organisatie was dankzij Jeanet Beck, die er in een laat stadium bij kwam, echter voortreffelijk. Dank aan deze bekwame, sympathieke en bescheiden vrouw. De inhoud van het congres was top. Dat vonden wij niet alleen, ook de deelnemers zagen het zo, gezien de geluiden en de hoge scores. Gemiddeld was de score 4.4 (schaal: 1-5). Bij de plenaire lezingen stond de laatste spreker, Dirk de Wachter, op eenzame hoogte bovenaan met zijn maatschappijkritisch betoog. Martin Appelo was een zeer goede tweede. Bij de workshops waren het Mark van der Gaag, Bleijenberg/Knoops en Appelo/Korrelboom die de allermeeste waardering oogstten. Laten de anderen echter gerust zijn, de verschillen waren niet groot.
De grote waardering voor het congres is begrijpelijk. De sprekers waren grandioos. Wij zijn hun veel dank verschuldigd. Ik wil apart stilstaan bij Martin Appelo en Kees Korrelboom die het thema hebben uitgewerkt en het congres in goede banen hebben geleid. Hulde. Joosje de Koster geeft in dit nummer een wat uitgebreider verslag van het congres.
U zult het waarschijnlijk op prijs stellen dat we u na het enorm dikke themanummer nu wat leesrespijt geven. We beperken ons tot vier bijdragen en een recensie.
Marcel van den Hout heeft de redactie begin van het jaar verlaten. We hebben u hiervan eerder op de hoogte gesteld. We beginnen het nummer met de oratie die hij uitsprak bij zijn verhuizing van de universiteit in Maastricht naar die van Utrecht. Hij gaat in op zijn favoriete thema: correlationeel onderzoek geeft geen inzicht in wat wat veroorzaakt. Experimenten wel. Hij heeft groot gelijk. Ik vind het wel jammer dat de witte beren niet een keer plaats maken voor andere beesten, objecten of gedachten, maar dat doet niets af aan de waarde van zijn betoog. Marcel is als weinig anderen in staat zonder jargon theoretische concepten duidelijk te maken. Dat maakt zijn bijdrage tot puur leesgenot.
Tijdens het congres hebben we het er al over gehad: het in de cognitieve gedragstherapie populair geworden concept ‘mindfulness’ is regelrecht afkomstig uit de directieve aanpak van de jaren zeventig en tachtig. Sneu dat we daar nooit credit voor krijgen, maar we zijn tevreden met de visie die eruit spreekt. Jaap Spaans, Marie-Lotte van de Kamp-Verbeij en Hanneke Hop beschrijven hoe zegenrijk het voor patiënten met anorexia nervosa is om dicht bij hun gevoel te blijven. Zij illustreren hun ideeën aan de hand van een 19-jarige patiënte en bespreken mogelijke verklaringen voor de positieve werking.
We blijven nog even in de sfeer van mindfulness, maar nu met gebruik van andere terminologie. Francis De Groot zet twee gedragstherapeutische manieren om depressie aan te pakken tegenover elkaar: ‘behavioral activation’ (activiteitenplanning en bekrachtiging) versus ‘acceptance and commitment’, wat vervaarlijk dicht bij mindfulness komt. De auteur bespreekt onderzoeksresultaten die laten zien dat beide methoden effectief kunnen zijn.
Colin van der Heiden, Peter Muris en Henk van der Molen beëindigen de reeks met een artikel over de Gegeneraliseerde Angststoornis. Zij bespreken twee manieren om mensen die hiervan last hebben te helpen. Het grootste verschil: in de ene aanpak worden de specifieke piekergedachten ‘uitgedaagd’ (een woord waar ik maar moeilijk aan kan wennen). In de andere aanpak worden de ‘metagedachten’ aangepakt. De auteurs proberen ons ervan te overtuigen dat de tweede aanpak beter is. Ben benieuwd wat u ervan vindt.
We eindigen met een recensie over een boek dat u volgens mij niet aan u voorbij moet laten gaan.
En dan nog iets anders. We gaan twee nieuwe rubrieken starten. Deze zijn laagdrempelig. In het omkaderde gedeelte volgen de omschrijving en een oproep aan u allen om hieraan bij te dragen.
De nieuwe rubrieken
De eerste rubriek betreft ‘Misverstanden’ en ‘Mythes’. Het gaat om hardnekkige ideeën binnen ons vakgebied, waarvan vaststaat dat ze niet kloppen. Bijvoorbeeld het idee dat je patiënten met bulimia nervosa niet zomaar kan vragen te stoppen met compenseren. Dat zou te moeilijk zijn, dat zou zo’n beetje het einddoel van de behandeling moeten zijn. Wij hebben zelf al jaren geleden betoogd en aangetoond dat dit niet klopt. We hebben nu onverwachts steun gekregen van enkele coryfeeën die zelf jarenlang de foutieve mening waren toegedaan. Wij nodigen onze lezers uit om door hen geconstateerde misverstanden in een korte bijdrage (maximaal 600 woorden) vast te leggen en in te sturen. Agnes van Minnen en Kees Hoogduin gaan deze rubriek beheren.
We gaan ook beginnen met de rubriek ‘Notities uit de praktijk; interventies, critical incidents en ethische dilemma’s’. Hierin willen we u de gelegenheid geven om specifieke interventies waarmee u goede resultaten boekt, kort (zo mogelijk in minder dan 600 woorden) te beschrijven. Of kritieke momenten die een behandeling een beslissend karakter gaven. Ook momenten waarin u ethische dilemma’s ervoer, mogen deel uitmaken van deze rubriek (bijvoorbeeld als u deelgenoot wordt van een geheim, of als er slachtoffers vallen zonder dat u iets denkt te kunnen doen). Een uitgebreide theoretische verantwoording en literatuurverantwoording is in deze rubriek niet nodig. De rubriek zal door de gehele redactie worden gedragen.
Mogen de nieuwe rubrieken u stimuleren tot reflectie en creativiteit en discussie. Wij zien uw bijdragen met nieuwsgierigheid tegemoet.